Yay

Kuvvet etkisi altında büyük miktarlarda deformasyon gösteren ve bu deformasyon esnasında enerji biriktiren makine elemanıdır. Yaylar geniş bir kullanım alanına sahiptirler.

Yaylar, sistem içerisinde kuvvet uygulamak, hareketi kontrol etmek, sönümleme yapmak, frekans değiştirmek, kuvvet ve tork ölçmek gibi birçok görevi üstlenirler. Bu özelliklerinden dolayı üretilen birçok ürünün vazgeçilmez elemanıdırlar. Metalden plastiklere birçok tip malzemeden imal edilirler. Yayların şekil ve yükleme karakteristikleri ise kullanıldıkları uygulama alanlarına göre değişir.

Her şeyden önce yaylar, deformasyona uğradıklarında mekanik enerji biriktirmek için kullanılan elemanlardır. Bu sebeple iyi bir yay önemli derecede deformasyona uğrayabilmeli ve herhangi bir boyutsal değişime uğramadan denge haline dönebilmelidir.

Yay Dizaynının Önemi

Mühendislik alanında hizmet veren tasarımcılar meslek hayatlarında çoğu kez yay dizaynına ihtiyaç duymaktadırlar. Ancak çoğu zaman yay dizaynına, dizayn proseslerinde gerekli önem verilmez. Ancak yay, dizayn prosesinde dikkat edilmesi gereken en önemli elemanlardan birisidir .

Eğer kullanılan yay istenilen şekilde çalışmıyorsa üründen iyi bir netice alınmayacaktır. Bu sebeple ürününü dizayn etmeden önce yay dizaynını doğru bir şekilde yapmak önemli bir husustur. Bu işlem ürünün maliyetini düşürüp, verimini arttıracaktır ve ürüne uzun bir çalışma ömrü sağlayacaktır.

Yay tasarımı, ürün dizayn prosesinde geç düşünülürse, üründe istenen fonksiyonu yapacak yay temini için sıkıntı yaşanabilecek ve ekstra maliyet ve karmaşıklığa sebep olabilecektir.

Bütün tasarımcılar her makinenin ömrü için yay güvenirliğinin çok önemli olduğunu kabul edeceklerdir. İstatistikler göstermiştir ki doğru bir yay dizaynı ürün için uzun bir ömrü garantiye almada en önemli faktördür. Teknik özellikleri doğru tespit edilmiş bir yay kullanıldığı yerde maksimum performansı sağlar ve optimum ömre sahip olur. Çok iyi bir dizayn gerçekleştirmek için bu konuda uzman kişi ve kuruluşlardan bilgi ve destek alınabilir. Bir ürünü oluşturmada bu kişi ve kuruluşlardan dizayn başlangıcındaki kavramsal fikirlerden, ürünün elde edilmesine kadarki süreç içerisinde görüş alış verişinde bulunulabilir.

Gerekli dizayn modifikasyonları yay uzmanlarının yardımıyla daha çabuk ve daha verimli bir şekilde yapılabilir. Dizayn prosesi esnasında bu kişilerle erken diyaloga girmek zaman ve yeniden dizayn maliyeti açısından kazanç sağlayacaktır.

Malzeme Seçimi 

Yay malzemeleri endüstride kullanılan en mukavemetli malzemelerdir. Yaylar genellikle diğer elemanlardan daha fazla zorlanmaya maruz oldukları dikkate alınarak dizayn edilir.

Mesela helisel sarılmış basma yayları kopma mukavemetinin %70’ i hatta daha fazlası bir değerde gerilmeye maruz kalabilir. Buna ilaveten yay malzemeleri yüksek ve düşük sıcaklığın olduğu, korozif çözeltilerin bulunduğu yerlerde ani ve dinamik yüklemenin mevcut olduğu yerlerde çalışabilmelidir. Yay malzemelerinin sadece mekanik özellikleri değil elektrik ve manyetik özellikleri de önemlidir.

Helisel yaylar için malzeme seçimini yönlendiren birkaç faktör vardır. Bunlar yükleme durumu, çalışma gerilimi aralığı, ağırlık, çalışma sınır ölçüleri, yorulma ömrü, sıcaklık, korozyon, üretim metodu (soğuk ve sıcak sarım) ile malzeme özellikleri olarak sayılabilir.

Yaylara uygulanan yük arttırıldığında ve kullanılan yer sınırlandırıldığında yaylar daha yüksek çekme mukavemetine sahip malzemelerden yapılmalıdır. Eğer yayın üzerine etkiyen gerilme değeri yüksek ve yükleme durumu dinamikse bu kez yorulma dayanımı yüksek malzemeler tercih edilmelidir.

Yay malzemeleri konusu önemli ve derin bir konudur. Bu çalışma bu konuya ait küçük bir giriştir ve yay dizaynı yapan kişilerin malzeme seçiminde kendilerine güven duymasını sağlar.

Bu çalışmada yay malzemelerinin beş ana grubu ele alınmıştır. Bunlar yüksek karbonlu yay çelikleri, alaşımlı yay çelikleri, paslanmaz yay çelikleri, bakır alaşımları ve nikel alaşımlarıdır.

SPRING RATE (YAY ORANI) NEDİR?

Bir yayın yumuşaklık veya sertlik karakteristiğini belirtmek için, üzerine uygulanan belli bir miktar (x gr.) ağırlık sonucu belli bir mesafe (y mm) kadar azalır şeklinde açıklanan orandır. Bu orana spring rate yani yay oranı denir ve g/mm veya lbs/inch olarak ifade edilir. Konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamak açısından, eğer ölçü birimini g/mm kabul edersek x rakamı değişken, fakat yayın ne kadar düşeceğini belirten y rakamı sabittir ve 1mm. dir. İsterseniz hemen bir örnek verelim:

Elimizde farklı yay oranlarına (springrate’e) sahip 2 değişik yay olduğunu varsayalım. Bunlardan birinin yay oranı 345 g/mm, diğerininki de 480 g/mm olsun. Bu, şu demektir: Birinci yaya 345 gram ağırlık uygularsan bu yay 1mm. kısalır, ikinci yaya ise ancak 480 gr. ağırlık uyguladığımızda bu yay 1mm. kısalır. Buna göre, ikinci yay birinciden daha sert bir yaydır.

Buradan şu sonuca varabiliriz: springrate’i düşük yaylar yumuşak, springrate’i yüksek yaylar sert yaylardır…

Yüksek Karbonlu Yay Çelikleri 

Genel amaçlı çalışmalar için bu yay çelikleri yay tasarımcıları için en iyi seçimdir. Aynı zamanda yay tasarımcılarının seçebileceği mukavemetli malzemelerdir. Yayların yapımında kullanılan çelik malzemeler yayların çekme, basma, eğilme, burulma gibi zorlanma durumlarına göre değişmektedir.

Yay telleri sıcak hadde çubuklarından, karbür kalıplardan soğuk çekilerek üretilir. Böylece istenen boyut, yüzey düzgünlüğü, boyut hassasiyeti ve mekanik özellikler elde edilir. Ayrıca yayların performansları kullanılan malzemenin mekanik özellikleri ile malzemeye uygulanan tavlama, soğuk çekme, ön temperleme gibi ısıl işlemler sonucu kazanılan özelliklere de bağlıdır. 2 mm’ den daha az boyutlardaki yaylar için standartta verilen SAE J271 özel kalite soğuk çekilmiş karbon çeliği en mukavemetli olanıdır. Bu malzemeler yüzey işlemi ve mukavemet açısından ideal malzemelerdir. Tel toleranslarının sınırlı olduğu ve yüksek gerilimlerin bulunduğu yerlerde kullanılırlar. Bu gruptaki bazı çelikler Zn veya Al–Zn ile ön çekme uygulanarak elde edilir. Bunlar normal şartlarda yeterli korozyon korumasına sahiptir. Aksi takdirde korozyon koruması için bazı işlemlerin yapılması gerekecektir.

Yağda temperlenmiş SAE J316 karbon çeliklerinde ise temperleme sonucu elde edilen martenzitik yapı sabit veya değişken yükler karşısında yumuşama yani gevşemeye karşı daha dirençlidir. Bu çelikler hassas şekil vermeye de daha uygundur. Bu gruptaki J113 soğuk çekilmiş teller, yağda temperlenen J316 çeliğinden daha fazla deformasyona dayanırlar. Ayrıca soğuk çekilmiş teller, statik yükler, düşük gerilimler ve gerilme tekrarının az olduğu yerlerde kullanılırlar.

​

Yay üretimi, mühendislik ve teknolojinin birleştiği, detaylı bir uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Günlük yaşamdan endüstriyel uygulamalara kadar geniş bir kullanım alanına sahip olan yaylar, farklı türleri ve işlevleriyle birçok sektörde kritik bir rol oynar. Bu yazıda, yay üretiminin temel süreçlerini, kullanılan malzemeleri, teknolojik gelişmeleri ve sektörel önemini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Yayların Tarihçesi ve Önemi

Yayların tarihi, insanlık tarihinin başlangıcına kadar uzanır. İlk yaylar, avcılık ve savaşta kullanılan basit yay ve ok sistemleri olarak ortaya çıkmıştır. Zamanla, yayların esneklik ve enerji depolama özellikleri keşfedilmiş ve bu özellikler endüstriyel uygulamalarda kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde yaylar, otomotivden elektroniğe, tarımdan medikale kadar birçok sektörde vazgeçilmez bir bileşen haline gelmiştir.

Yay Türleri ve Kullanım Alanları

Yaylar, işlevlerine ve tasarımlarına göre farklı türlere ayrılır. İşte en yaygın yay türleri ve kullanım alanları:

1. Helis Yaylar

Helis yaylar, genellikle otomotiv süspansiyon sistemlerinde ve endüstriyel makinelere kullanılan yaylardır. Yük taşıma kapasitesi ve dayanıklılığı ile bilinir.

2. Basma Yayları

Basma yayları, bir kuvveti emmek ve geri itmek için tasarlanmıştır. Beyaz eşya, elektrikli cihazlar ve mobilya sektöründe yaygın olarak kullanılır.

3. Çekme Yayları

Çekme yayları, belirli bir kuvveti uygularken pozisyonunu koruyan yaylardır. Kapı mekanizmaları, oyuncaklar ve spor ekipmanlarında sıklıkla tercih edilir.

4. Kurma (Torsiyon) Yayları

Kurma yayları, döner hareket gerektiren uygulamalarda kullanılır. Örneğin, saat mekanizmaları ve otomotiv kapı menteşelerinde yaygın olarak görülür.

5. Disk Yayları

Disk yayları, yüksek yük taşıma kapasitesi ile dikkat çeker ve genellikle ağır sanayi uygulamalarında kullanılır.

6. Gaz Yayları

Gaz yayları, hassasiyet gerektiren uygulamalarda kullanılır. Medikal cihazlar, mobilya ve otomotiv sektöründe yaygın olarak tercih edilir.

7. Yaprak Yaylar

Yaprak yaylar, genellikle ağır yük taşıma kapasitesine sahip araçlarda, özellikle kamyon ve otobüslerde süspansiyon sistemi olarak kullanılır.

Yay Üretim Süreci

Yay üretimi, bir dizi dikkatli planlanmış aşamadan oluşur:

1. Malzeme Seçimi

Yay üretiminde kullanılan malzemeler, yayın dayanıklılığı ve esnekliği açısından kritik öneme sahiptir. Çelik, paslanmaz çelik ve özel alaşımlar en yaygın kullanılan malzemelerdir.

2. Şekillendirme

Yaylar, el işçiliği veya CNC makineleri kullanılarak şekillendirilir. CNC makineleri, yüksek hassasiyet ve seri üretim kapasitesi sağlar.

3. Isıl İşlem

Yaylara mukavemet kazandırmak için ısıl işlem uygulanır. Bu işlem, yayların uzun ömürlü olmasını sağlar.

4. Yüzey İşlem

Yayların korozyona karşı korunması için galvanizleme, kaplama veya boya gibi yüzey işlemleri yapılır.

5. Kalite Kontrol

Üretim sürecinin sonunda, yayların ölçüleri, mukavemeti ve performansı test edilir.

Teknolojik Gelişmelerin Etkisi

Günümüzde yay üretiminde kullanılan teknolojiler, üretim süreçlerini büyük ölçüde iyileştirmiştir. CNC makineleri, karmaşık şekilleri ve yüksek hassasiyeti mükemmel bir şekilde sağlamaktadır. Ayrıca, 3D modelleme ve simülasyon teknikleri, yay tasarımının daha etkili yapılmasına olanak tanır. Sürdürülebilir üretim teknikleri ve çevre dostu malzemelerin kullanımı da sektörde önem kazanmaktadır.

Sektörel Önemi

Yaylar, beyaz eşya, otomotiv, tarım, madencilik, tekstil, gıda ve elektrik gibi birçok sektörde kritik işlevler üstlenir. Örneğin, otomotiv sektöründe kullanılan süspansiyon yayları, araçların güvenliği ve konforu açısından önemli bir rol oynar. Elektrik ve elektronik sektöründe ise yaylar, hassas cihazların işlevselliğini artırmak için kullanılır.

Yay Üretiminde Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlik, modern yay üretiminde önemli bir rol oynamaktadır. Çevre dostu malzemelerin kullanımı, enerji tasarrufu sağlayan üretim teknikleri ve geri dönüşüm süreçleri, yay üretiminde sürdürülebilirliği artırmaktadır.

Sonuç

Yay üretimi, mühendislik ve teknolojinin bir araya geldiği bir sanat dalıdır. Dayanıklı, kaliteli ve fonksiyonel yaylar üretmek, sadece sektörel ihtiyaçları karşılamakla kalmaz; aynı zamanda sürdürülebilirlik ve yenilikçilik ilkelerini de destekler. Yay üretimindeki gelişmeler, endüstriyel dünyada daha verimli ve etkili çözümler sunmaya devam etmektedir.

​

​

​

Yaylarla ilgili tüm formüller, yayların fiziksel özelliklerini ve performansını anlamak için kullanılır. İşte yay hesaplamalarında kullanılan temel formüller ve bu formüllerin nasıl uygulanması gerektiğine dair açıklamalar:

​

YAY FORMÜLLERİ 

1. F: Kuvvet (Force)

• Yayın uyguladığı veya maruz kaldığı kuvveti ifade eder. Newton (N) birimiyle ölçülür.

2. k: Yay Sabiti (Spring Constant)

• Yayın sertliğini veya rijitliğini ifade eder. Yayın birim uzunlukta uzaması veya sıkışması için gereken kuvveti gösterir. Birimi Newton/metre (N/m) olarak ifade edilir.

3. x: Uzama veya Sıkışma Miktarı (Displacement)

• Yayın başlangıçtaki uzunluğuna göre ne kadar uzadığını veya sıkıştığını ifade eder. Metre (m) birimiyle ölçülür.

4. E: Enerji (Energy)

• Yayda depolanan potansiyel enerjiyi ifade eder. Joule (J) birimiyle ölçülür.

5. m: Kütle (Mass)

• Yayın bağlı olduğu cismin kütlesini ifade eder. Kilogram (kg) birimiyle ölçülür.

6. f: Frekans (Frequency)

• Yayın doğal titreşim frekansını ifade eder. Hertz (Hz) birimiyle ölçülür.

7. L: Yay Uzunluğu (Length)

• Yayın toplam uzunluğunu ifade eder. Metre (m) birimiyle ölçülür.

8. r: Yarıçap (Radius)

• Yayın spiral yapısının yarıçapını ifade eder. Metre (m) birimiyle ölçülür.

9. θ: Açı (Angle)

• Yayın spiral yapısındaki merkez açısını ifade eder. Radyan (rad) birimiyle ölçülür.

10. σ: Gerilme Kuvveti (Stress)

• Yayın birim kesit alanına uygulanan kuvveti ifade eder. Pascal (Pa) birimiyle ölçülür.

11. ε: Birim Şekil Değiştirme (Strain)

• Yayın uzunluğundaki değişimin, başlangıç uzunluğuna oranını ifade eder. Boyutsuz bir büyüklüktür.

12. v: Hız (Velocity)

• Yay dalgalarının yayılma hızını ifade eder. Metre/saniye (m/s) birimiyle ölçülür.

13. μ: Boyca Yoğunluk (Linear Density)

• Yayın birim uzunluğundaki kütlesini ifade eder. Kilogram/metre (kg/m) birimiyle ölçülür.

14. G: Kayma Modülü (Shear Modulus)

• Yay malzemesinin kesme gerilmesine karşı gösterdiği direnci ifade eder. Pascal (Pa) birimiyle ölçülür.

15. M: Moment (Moment)

• Yayda oluşan dönme momentini ifade eder. Newton-metre (N·m) birimiyle ölçülür.

16. α: Açısal İvme (Angular Acceleration)

• Yayın dönme hareketindeki ivmesini ifade eder. Radyan/saniye² (rad/s²) birimiyle ölçülür.

17. τ: Kesme Gerilmesi (Shear Stress)

• Yayın kesit alanına uygulanan kesme kuvvetini ifade eder. Pascal (Pa) birimiyle ölçülür.

18. C: Çevre (Circumference)

• Yayın spiral yapısının çevresini ifade eder. Metre (m) birimiyle ölçülür.

​

FORMÜLLERİN HESAPLANIŞI

1. Hooke Kanunu (Yay Kuvveti)

Formül: F = k × x

• F: Yay kuvveti (Newton)

• k: Yay sabiti (N/m)

• x: Yayın uzama veya sıkışma miktarı (metre cinsinden)

Nasıl Kullanılır: Hooke Kanunu, bir yayın uyguladığı kuvveti hesaplamak için kullanılır. Yay sabiti, yayın sertliğini ifade eder ve yay malzemesine bağlıdır. Örneğin, yay sabiti 200 N/m olan bir yay 0.05 m uzarsa, kuvvet şu şekilde hesaplanır: F = 200 × 0.05 = 10 N

2. Yay Enerjisi (Potansiyel Enerji)

Formül: E = 1/2 × k × x²

• E: Yayda depolanan enerji (Joule)

• k: Yay sabiti (N/m)

• x: Yayın uzama veya sıkışma miktarı (metre cinsinden)

Nasıl Kullanılır: Bu formül, yayda depolanan potansiyel enerjiyi hesaplamak için kullanılır. Örneğin, yay sabiti 300 N/m olan bir yay 0.1 m sıkışırsa: E = 1/2 × 300 × (0.1)² = 1.5 J

3. Yay Frekansı

Formül: f = (1 / 2π) × √(k / m)

• f: Yayın frekansı (Hz)

• k: Yay sabiti (N/m)

• m: Yayın bağlı olduğu kütle (kg)

Nasıl Kullanılır: Yayın doğal frekansı, yay sabiti ve bağlı olduğu kütleye bağlıdır. Örneğin, yay sabiti 400 N/m ve bağlı kütle 2 kg ise: f = (1 / 2π) × √(400 / 2) ≈ 4.5 Hz

4. Yay Sabiti

Formül: k = F / x

• k: Yay sabiti (N/m)

• F: Yay kuvveti (Newton)

• x: Yayın uzama veya sıkışma miktarı (metre cinsinden)

Nasıl Kullanılır: Yay sabiti, yayın sertliğini ifade eder ve yayın uyguladığı kuvvet ile uzama miktarı arasındaki oranı gösterir. Örneğin, bir yay 15 N kuvvet uyguluyor ve 0.03 m uzuyorsa: k = 15 / 0.03 = 500 N/m

5. Yay Uzunluğu

Formül: L = r × θ

• L: Yay uzunluğu

• r: Yayın yarıçapı

• θ: Yayın merkez açısı (radyan cinsinden)

Nasıl Kullanılır: Yay uzunluğu, yayın fiziksel boyutunu hesaplamak için kullanılır. Örneğin, bir yayda yarıçap 5 cm ve merkez açısı 2 radyan ise: L = 5 × 2 = 10 cm

6. Yay Dalgalarının Hızı

Formül: v = √(F / μ)

• v: Yay dalgasının hızı (m/s)

• F: Yayın gerilme kuvveti (Newton)

• μ: Yayın boyca yoğunluğu (kg/m)

Nasıl Kullanılır: Bu formül, yay dalgalarının hızını hesaplamak için kullanılır. Yayın boyca yoğunluğu, yayın kütlesinin uzunluğuna bölünmesiyle bulunur. Örneğin, bir yayda gerilme kuvveti 50 N ve boyca yoğunluk 0.2 kg/m ise: v = √(50 / 0.2) ≈ 15.8 m/s

​

7. Yay Gerilme Kuvveti

Formül: σ = F / A

• σ: Gerilme kuvveti (Pascal, N/m²)

• F: Yayın uyguladığı kuvvet (Newton)

• A: Yayın kesit alanı (m²)

Açıklama: Bu formül, yayda oluşan gerilme kuvvetini hesaplamak için kullanılır. Yayın kesit alanı, yay telinin çapına bağlıdır ve bu değer, yayın dayanıklılığını belirler.

8. Yay Modülü (Elastik Modül)

Formül: E = σ / ε

• E: Elastik modül (Pascal, N/m²)

• σ: Gerilme kuvveti (Pascal, N/m²)

• ε: Birim şekil değiştirme (boyutsuz)

Açıklama: Elastik modül, yay malzemesinin sertliğini ifade eder. Gerilme kuvveti ve birim şekil değiştirme arasındaki oranı gösterir. Bu formül, yay malzemesinin elastikiyetini anlamak için kullanılır.

9. Yay Şekil Değiştirme

Formül: ε = ΔL / L₀

• ε: Birim şekil değiştirme (boyutsuz)

• ΔL: Yayın uzunluğundaki değişim (m)

• L₀: Yayın başlangıçtaki uzunluğu (m)

Açıklama: Bu formül, yayda oluşan şekil değişimini hesaplar. Yayın başlangıçtaki uzunluğuna göre uzama veya sıkışma miktarını ifade eder.

10. Yay Dönme Momentleri

Formül: M = F × d

• M: Dönme momenti (Newton-metre, N·m)

• F: Kuvvet (Newton)

• d: Kuvvetin uygulandığı mesafe (metre)

Açıklama: Bu formül, yayda oluşan dönme momentini hesaplamak için kullanılır. Özellikle torsiyon yaylarında dönme momenti önemli bir parametredir.

11. Yay Kinetik Enerjisi

Formül: KE = 1/2 × m × v²

• KE: Kinetik enerji (Joule)

• m: Yayın bağlı olduğu kütle (kg)

• v: Yayın hareket hızı (m/s)

Açıklama: Bu formül, yay sistemindeki kinetik enerjiyi hesaplamak için kullanılır. Yayın hareketi sırasında enerji dönüşümünü anlamak için önemlidir.

​

12. Yay Çevresi

Formül: C = 2π × r

• C: Yayın çevresi (metre)

• r: Yayın yarıçapı (metre)

Açıklama: Bu formül, yayın çevresini hesaplamak için kullanılır. Yayın geometrik özelliklerini anlamak ve tasarımda doğru ölçümler yapmak için önemlidir.

13. Yay Kütlesi

Formül: m = ρ × V

• m: Yayın kütlesi (kilogram)

• ρ: Yay malzemesinin yoğunluğu (kg/m³)

• V: Yayın hacmi (m³)

Açıklama: Bu formül, yay malzemesinin yoğunluğu ve hacmi kullanılarak yayın kütlesini hesaplar. Yayın kütlesi, mekanik sistemlerde denge ve hareket hesaplamaları için önemlidir.

14. Yay Gerilme Modülü

Formül: G = τ / γ

• G: Gerilme modülü (Pascal, N/m²)

• τ: Kesme gerilmesi (Pascal, N/m²)

• γ: Kesme şekil değiştirme (boyutsuz)

Açıklama: Gerilme modülü, yay malzemesinin kesme gerilmesine karşı gösterdiği direnci ifade eder. Bu formül, yay malzemesinin mekanik özelliklerini anlamak için kullanılır.

15. Yay Moment Hesaplama

Formül: M = I × α

• M: Yay momenti (Newton-metre, N·m)

• I: Atalet momenti (kg·m²)

• α: Açısal ivme (rad/s²)

Açıklama: Bu formül, yayda oluşan momenti hesaplamak için kullanılır. Özellikle döner hareket gerektiren uygulamalarda yayların performansını anlamak için önemlidir.

​

BASKI YAYI AĞIRLIK HESAPLAMA

Baskı yayının ağırlığını hesaplamak için şu adımları izleyebilirsiniz:

1. Malzeme Yoğunluğu ve Hacim Hesabı

Baskı yayının ağırlığını hesaplamak için öncelikle malzemenin yoğunluğunu ve yayın hacmini bilmeniz gerekir. Formül şu şekildedir: m = ρ × V

• m: Yayın kütlesi (kilogram)

• ρ: Malzeme yoğunluğu (kg/m³)

• V: Yayın hacmi (m³)

Hacim Hesabı:

Yayın hacmi, tel çapı ve yayın toplam uzunluğu kullanılarak hesaplanır: V = π × r² × L

• r: Telin yarıçapı (metre)

• L: Yayın toplam uzunluğu (metre)

2. Tel Çapı ve Yay Uzunluğu

Tel çapını ve yayın toplam uzunluğunu belirlemek için yayın fiziksel özelliklerini ölçmelisiniz. Yayın uzunluğu şu formülle hesaplanabilir: L = Na × p

• Na: Aktif bobin sayısı

• p: Yayın hatvesi (bir bobinin uzunluğu, metre cinsinden)

3. Yoğunluk Değeri

Malzeme yoğunluğu, genellikle çelik için yaklaşık 7850 kg/m³ olarak alınır. Eğer farklı bir malzeme kullanılıyorsa, malzemenin yoğunluk değerini öğrenmeniz gerekir.

4. Ağırlık Hesabı

Yukarıdaki değerleri yerine koyarak yayın ağırlığını hesaplayabilirsiniz. Örneğin:

• Tel çapı: 0.01 m

• Yay uzunluğu: 1 m

• Malzeme yoğunluğu: 7850 kg/m³

V = π × (0.01)² × 1 ≈ 0.000314 m³ m = 7850 × 0.000314 ≈ 2.46 kg